Μην καταστρέφετε τα μονοπάτια της Αμοργού

Στο μονοπάτι Ασφοντυλίτη - Ποταμού

Μία επιστολή του Ηermann Richter

ΠΡΟΣ

τα μέλη του Τοπικού Συμβουλίου Αιγιάλης και του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αμοργού,

τους τοπικούς πολιτιστικούς και περιβαλοντικούς φορείς,

το Τμήμα Περιβάλλοντος Περιβάλλοντος της Νομαρχίας Κυκλάδων,

τις τοπικές εφημερίδες.

Αγαπητοί Αμοργιανοί-ες

για πολλά χρόνια έχω εργαστεί ως επαγγελματίας οδηγός περιπατητικών ομάδων. Με αυτή την ιδιότητα έχω επισκεφτεί πολλά μέρη του πλανήτη και διαρκώς διαπιστώνω την όλο και αυξανόμενη ανάγκη των ανθρώπων για περπάτημα. Οι κάτοικοι των αστικών περιοχών όλο και περισσότερο προτιμούν στις διακοπές τους να ανακαλύπτουν «απείραχτα» μέρη φυσικής ομορφιάς - ιδίως περπατώντας.

Στην Ελλάδα έχω οδηγήσει περιπατητικές ομάδες σε όλες σχεδόν τις Κυκλάδες, την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, Όλυμπο, Άθω, Πρέσπες κλπ.

Στην Αμοργό φέρνω περιπατητικές ομάδες τακτικά εδώ και 19 χρόνια. Όπως οι περισσότερες τέτοιες ομάδες, για ευνόητους λόγους, προτιμούμε τις εποχές χαμηλού τουρισμού (άνοιξη και φθινωπορο). Αντίστοιχα κι εσείς προτιμάτε να έχετε επισκέπτες αυτές τις περιόδους. Για τους δικούς σας ευνόητους λόγους. Βεβαίως αυτές τις περιόδους αντιμετωπίζουμε έξτρα δυσκολίες και ρίσκα στο να έρθουμε και να φύγουμε από το νησί (λόγω καιρικών συνθηκών, ακτοπλοϊκής διαθεσιμότητας, κτλ).

Παρ' ολ' αυτά, η Αμοργός έχει υπάρξει ως τώρα ένας πολύ ελκυστικός προορισμός καθότι παραμένει σχετικά «απείραχτη» και διατηρεί πολλές φυσικές ομορφιές. Έχει ένα καταπληκτικό δίκτυο μονοπατιών (πέτρινων η βραχωδών) με πολλά ελκυστικά στοιχεία για τους επισκέπτες: άγρια πτηνά, ευρεία ποικιλία βοτάνων και φυτών (ειδικά την άνοιξη), ξωκλήσια καταπληκτικά στην απλότητα τους και ενδεικτικά του πλούτου της ιστορίας και του πολιτισμού του νησιού.

Σε πρόσφατη επίσκεψη μας όμως, με μεγάλη μας λύπη διαπιστώσαμε πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι πια. Ξαφνικά το νησί υπόκειται σε αλλαγές αναζητώντας μια καινούργια ταυτότητα, η οποία δεν έχει καμιά σχέση με την ομορφιά και την ποιότητα του πολιτισμού που είχε διατηρήσει μέσα στους αιώνες.

Ένα παράδειγμα το οποίο έχει προκαλέσει μεγάλη απογοήτευση σε μένα και στους πελάτες μου (που είναι και δικοί σας πελάτες) είναι οι πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή του οικισμού Ασφοντυλίτης. Πριν από μερικά χρόνια, μέρος του μονοπατιού που οδηγεί από τον Ποταμό στην Χώρα στην περιοχή Κάψαλα είχε επικαλυφτεί από χωμάτινο αυτοκινητόδρομο ο οποίος δεν οδηγεί πουθενά. Ήταν μια κίνηση την οποία βρήκαμε τελείως αχρείαστη και παράλογη αλλά δεν αντιδράσαμε, ελπίζοντας ότι θα παρέμενε χωμάτινος και αργά ή γρήγορα οι θάμνοι θα τον επικάλυπταν (όπως και έχει γίνει σε κάποιο βαθμό).

Όμως τώρα βλέπουμε ότι ένα μέρος του μονοπατιού κοντά στον Άγιο Νικόλα πρόκειται να καλυφθεί με άσφαλτο αντί ο καινούργιος δρόμος (που μπορεί να είναι κάποιας χρησιμότητας) να σταματήσει ακριβώς πριν, ώστε να μην παρεμβάλλεται στο μονοπάτι.

Αυτό το κεντρικό μονοπάτι μαζί με άλλα 6 κύρια μονοπάτια διαφημίζονται από σας σε ολόκληρο τον κόσμο ως «προστατευμένα φυσικά μονοπάτια πολιτισμικού ενδιαφέροντος» και περιγράφονται πολύ καλά στο βιβλίο του κ Τάσου Αναστασίου «Οδοιπορικό Αμοργού» (ήδη τυπωμένο σε τρεις γλώσσες).

Προξενεί μεγάλη έκπληξη και αποτελεί προσβολή για όλους τους περαστικούς, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια τελείως διαφορετική εικόνα από αυτήν που διαφημίζουν οι τουριστικοί οδηγοί και τα προσπέκτους, την οποία δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να καταστρέψετε γιατί είναι ένα από τα πιο ισχυρά «τουριστικα προϊόντα» σας και -σημαντικότερο- είναι η πραγματική εικόνα της κουλτούρας σας και της φύσης σας.

Αν το κομμάτι αυτό του μονοπατιού δεν επανορθωθεί θα είμαστε αναγκασμένοι να εγκαταλείψουμε αυτόν τον προορισμό. Οι πελάτες του γκρουπ μου από τη Νέα Ζηλανδία δυσκολευτήκαν πολύ να δεχτούν το γεγονός της ύπαρξης του δρόμου, έχοντας ταξιδέψει 20.000 μιλιά προκειμένου να περπατήσουν στα φυσικά μονοπάτια της Αμοργού!

Η εκτενής ταξιδιωτική εμπειρία μας μας αποδεικνύει συνεχώς πως η κατασκευή δρόμων σε μέρη μοναδικής πολιτισμικής και φυσικής ομορφιάς έχει πολλά μειονεκτήματα. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά:

1. Ο υπέρμετρος ενθουσιασμός της εύκολης και γρήγορης μεταφοράς υλικών οδηγεί σε βιαστικές και απερίσκεπτες ανακαινίσεις. Για παράδειγμα ο τρόπος που ανακαινίστηκε ο Άγιος Νικόλας είναι μάλλον ακατάλληλος. Το μνημείο έχει χάσει τον αρχιτεκτονικό του ρυθμό σε βαθμό που δεν είναι πλέον αναγνωρίσιμο. Επιπλέον η εκκλησιά κλειδώνεται και είναι απροσπέλαστη στους επισκέπτες αλλά και στους ντόπιους! Θα συνεχίσουμε να κάνουμε δωρεές για τις εκκλησιές της Αμοργού, όπως κάνουμε από πάντα μόνο εφόσον θα γίνονται σωστές ανακαινίσεις. Ο Άγιος Νικόλας και η γύρω περιοχή είναι παράδειγμα προς αποφυγήν. Αντίθετα η ανακαίνιση του αγίου Νικήτα στο Στρούμπο είναι ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση. Η ανακαίνιση έγινε με μεγάλη μαστοριά παρόλο που τα υλικά έπρεπε να μεταφερθούν με γαϊδουράκια από πολύ μακριά!
2. Αυτοί οι δρόμοι προσφέρουν ακόμα ένα προορισμό για τους μηχανοκινήτους τουρίστες του Αύγουστου οι οποίοι συνήθως επιδίδονται σε σύντομη επιδερμική εξερεύνηση και το ενδιαφέρον τους, πέραν της προσήλωσης τους στο τρίπτυχο «ήλιος-θάλασσα-νυχτερινή ζωή», περιορίζεται μονό στο να επισκεφτούν κάποιο πανηγύρι με την καθιερωμένη επακόλουθη καλοφαγία!
3. Αυτοί οι δρόμοι υποχρεώνουν τους περιπατητές (πλειοψηφικά των επισκεπτών του νησιού κατά την χαμηλή περίοδο τουρισμού) να ψάξουν για άλλους τόπους με απείραχτες περιοχές, όπου δεν θα χρειάζεται να αντιμετωπίσουν, να βλέπουν ή να ακούνε αυτοκίνητα, μηχανές, λεωφορεία και πούλμαν. Είναι βέβαιο ότι αυτό προκαλεί απορρύθμιση της εποχικότητας του τουρισμού και προκαλεί σημαντική κάμψη στην προσέλευση επισκεπτών άνοιξη και φθινόπωρο, που τόσο μεγάλη ανάγκη έχει η Αμοργός.
4. Αυτοί οι δρόμοι επιτρέπουν στους χειμερινούς κυνηγούς (οι οποίοι επισκέπτονται το νησί σε ομάδες με τζιπ μαζί με μπόλικα σκυλιά) να εισχωρούν εύκολα και να εισβάλουν ακόμα βαθύτερα στην φύση του νησιού και τα κοπάδια σας. Εισβολές που όπως γνωρίζω ήδη προκαλούν μεγάλη αναστάτωση και αγανάχτηση στην πλειοψηφία των κατοίκων.

Όλα αυτά τα χρόνια που περπατάω τα μονοπάτια της Αμοργού όχι μόνο με μάθανε κι οι πέτρες αλλά γνώρισα σε βάθος τους ανθρώπους που ασχολούνται με την γη και τα ζώα. Ποτέ δεν ξεχνώ τον άρχοντα του Ασφοντυλίτη Αρτέμη Ρουσέτο και τα λόγια του, όποτε μίλαγε με περηφάνια και με αξιοπρέπεια για την περιοχή. Πάντα τόνιζε την ησυχία και την καθαρότητα:

• Εδώ, δόξα το Θεώ, είναι το πιο ήσυχο μέρος στον κόσμο.
• Εδώ ακόμα κι οι πέτρες είναι καθάριες όπως κι ο αέρας.
• H αλισφακιά στον Ασφοντυλίτη είναι η πιο μυρωδάτη στο νησιά.
• Ο Άγιος Νικόλας είναι ο προστάτης της θάλασσας και του Ασφοντυλιτη. Μεγάλη η χάρη του.

Αναρωτιέμαι τι θα έλεγε σήμερα αν ήταν ζωντανός και έβλεπε τους σωρούς από πατημένους εκβραχισμούς απέναντι από την απρόσιτη πλέον εκκλησιά και έβρισκε την πόρτα της κλειδωμένη; Τι θα έλεγε αν άκουγε το βουητό μιας μπουλντόζας να καταπίνει το καλντερίμι έξω από το σπίτι του και τι θα έλεγε αν έβλεπε την πιο καθάρια πέτρα να καλύπτεται από μαύρη άσφαλτο;

Με σεβασμό,

Ηermann Richter 

Ο Ασφοντυλίτης