Η Αγία Παρασκευή και η τοπική παράδοση

Ο ναός της Αγίας Παρασκευής με φόντο το νησάκι της Γραμβούσας και τη Νάξο στο βάθος

Άη μου Γιώργη του Νησιού, Σταυρέ μου απ' τη Ντοvούσα

Κι Αγία μου Παρασκευή πούσαι στα Παραδείσια

Πολλές φορές τ' ακούμε αυτό το δίστιχο! Πολύ ξακουστές είναι αυτές οι τρεις εκκλησίες στο νησί μας και στα γύρω μικρόνησα. Πολλές παρακλήσεις γίνονται, πολλά ταξίματα.

Εμείς έχουμε την ευτυχία να έχουμε στην περιφέρειά μας την Αγία Παρασκευή, που σήμερα μπορεί να πει κανείς πως είναι το μεγαλύτερο προσκύνημα της Αμοργού. Στη Χάρη της, που γιορτάζεται στις 26 Ιουλίου, έρχονται προσκυνητές απ' όλη την Αμοργό κι ακόμη απ' τα γύρω νησιά. Γίνεται τότε μεγάλο πανηγύρι.

Αλλά γι' αυτό θα πούμε σε άλλο μας σημείωμα.

Στο σημερινό μας σημείωμα θα γράψουμε λίγα λόγια για την τοποθεσία που βρίσκεται η εκκλησία της Μεγαλόχαρης και για την Ιστορία της ευρέσεως της Αγίας εικόνος. Και να τι έχουμε να σας πούμε γι’ αυτά:

Η τοποθεσία "Παραδείσια» βρίσκεται στο Δυτικό μέρος του νησιού μας. Ανήκει στην περιοχή της Κοινότητός μας που λέγεται «Κολοφάνα». Είναι ένας μικρός όρμος. Εκεί αράζουν σήμερα τις βάρκες τους οι ψαράδες της Κάτω Μεριάς. Εκεί κοντά είναι και ο όρμος «Δημητριές». Ζητήσαμε πληροφορίες για την Ιστορία, για την ονομασία αυτού του μέρους. Και μας είπαν τα εξής:

Τα παλιά χρόνια βασίλευε στην περιφέρεια του γειτονικού χωριού «Κολοφάνα» ο βασιλιάς Κολοφώνας.

Ο βασιλιάς αυτός και η γυναίκα του η Δήμητρα ήταν ξακουστοί σ' όλα τα γύρω μέρη για την αγάπη που είχαν μεταξύ τους και για την καλοσύνη τους. Είχαν αρκετά αγαθά και προ πάντων είχαν την αγάπη των υπηκόων τους. Ζούσαν ήσυχοι κι ευτυχισμένοι. Δεν ήταν όμως τυχερό τους να χαρούν την ευτυχία τους αυτή.

Ξαφνικά εχθρικός στρατός αποβιβάζεται στα Δυτικά της περιοχής. Οι βαρδιάνοι ειδοποίησαν εγκαίρως και ο βασιλιάς έτρεξε με το στρατό του για ν' αντιμετωπίσει τον εχθρό. Φονική μάχη έγινε εκεί κοντά στον όρμο! Ο βασιλιάς με τα παλικάρια πολεμούν σαν λιοντάρια Πολεμούν με την ορμή που πολεμά εκείνος που κινδυνεύει η Πατρίδα του! Οι εχθροί όμως είναι πολλοί Τα πολεμικά τους μέσα ισχυρότερα. Έτσι κυκλώθηκε ο βασιλιάς και αναγκάστηκε να παραδοθεί Η βασίλισσα Δήμητρα, ανήσυχη παρακολουθούσε τη μάχη. Και όταν είδε την νίκη των εχθρών και την αιχμαλωσία του βασιλιά, έπεσε από το βράχο που βρισκόταν, στη θάλασσα και πνίγηκε.

Έτσι ρήμαξε και καταστράφηκε το βασίλειο. Υπάρχουν όμως για να μας το θυμίζουν τρία ονόματα:

Το χωριό Κολοφάνα που πήρε το όνομά του από τον βασιλιά Κολοφώνα.

Ο όρμος Παραδείσα, που είναι παραφθορά της λέξης Παραδοθείσα (πόλη) και που ονομάστηκε έτσι από την παράδοση της πόλης, και

Ο όρμος Δημητριές, που πήρε το όνομά του από τον πνιγμό της Βασίλισσας Δήμητρας.

Το μέρος που σήμερα είναι χτισμένη η εκκλησία της Μεγαλόχαρης της Αγ. Παρασκευής ήταν πρώτα ένας βοσκότοπος. Κανένας δεν το γνώριζε πως τα παλιά χρόνια υπήρχε εκεί μικρό ερημοκλήσι, που βρισκόταν βουλιαγμένο και θαμμένο μέσα σε πελώρια σκίνα και φίδες (αγριοκυπάρισσα). Αιτία για ν' ανακαλυφθεί αυτό έγινε το εξής περιστατικό:

Στο μέρος αυτό έβοσκε συχνά ένας βοσκός. Για κάμποσες μέρες ο βοσκός αυτός παρατηρούσε πως μια από τις κατσίκες του εξαφανιζόταν το πρωί, έλειπε όλη μέρα και παρουσιαζόταν το βράδυ. Πολύ παράξενο του φάνηκε το πράγμα αυτό και πολύ προσπάθησε να το εξηγήσει! Μέρες όμως πέρασαν χωρίς να μπορεί ν' ανακαλύψει κάτι! Κάποια μέρα, παρακολουθώντας την κατσίκα, την είδε να χάνεται μέσα σ' ένα δάσωμα από σκίνους. Πήγε κι έψαξε εκεί.

Χάθηκε μέσα στους σκίνους ζητώντας την κατσίκα! Και ξαφνικά, βρίσκεται ανάμεσα στα ερείπια παλιάς εκκλησίας, επάνω στην Αγία Τράπεζα της οποίας ήταν πεσμένο το παράξενο ζώο. Γονάτισε ευλαβικά κάνοντας το σημείο του Σταυρού. Έδιωξε το ζώο κι άρχισε να ψάχνει μήπως τυχόν υπήρχε κάπου θαμμένη εικόνα. Οι έρευνές του δε βάσταξαν πολύ. Γρήγορα βρήκε την εικόνα της Μεγαλόχαρης.

Στο μέρος εκείνο οι ευλαβείς προπαππούδες μας έχτισαν μικρή εκκλησία, την οποία μεγάλωσαν κατόπιν οι παππούδες μας και σήμερα την καμαρώνουμε εμείς.

Αρκεσίνη Αμοργού 18-12-1966

Οι μαθητές του Δημοτ. Σχολείου Αρκεσίνης

[Από το βιβλίο «Ιστορίαι, θρύλοι, παραδόσεις της Αμοργού» πρώτη έκδοση 1962 και ανατύπωση 2006 από τον Πολιτιστικό και Εξωραϊστικό Σύλλογο «Αρχαία Αρκεσίνη» Κάτω Μεριά Αμοργού]

Ο όρμος Παραδείσια